STARTPAGINA.
EMAIL.
HET THEATER.
EERDERE PRODUCTIES.
JOOP.

EEN VROUW ALLEEN & EEN OPEN HUWELIJK

van Dario Fo

Regie en Decor: Joop van der Linden.

Met: Lilian van den Berg, Margreet Luitwieler en Donat Ontskul.

Première: 8 april 2000

recensie: DE GELDERLANDER

Schrijnend leed

met een glimlach

Door SUZANNE HOENDERDAAL

 

Ze staat op een troosteloos balkonnetje in een trooste­loos onderjurkje haar troosteloze leven te bespreken met een buurvrouw die er misschien he­lemaal niet is. Maar hoe trooste­loos ook, Dario Fo weet, door de laconieke tekst, toch menige glimlach op te wekken.

Bovendien spreekt Margreet Luitwieler haar monoloog op een eentonige dreun uit en dat blijkt te werken. Iemand die zo naar­geestig praat over geneugten des levens als een koelkast die ronde ijsballetjes levert en in elke ka­mer een televisie, wekt vanzelf al een tegenstelling die humoris­tisch is.

Gewoonlijk wordt Een vrouw al­leen normaal uitgesproken, dus met emotie, hoog en laag in de stem, pauzes en ritmiek. Deze aanpak is verrassend. De in een adem aan elkaar gebreide mono­tonie - hier en daar onderbroken door een telefoon of het signaal van een invalide zwager die om aandacht vraagt - is volmaakt gevoelloos. De vrouw is murw. Alleen haar dringende behoefte aan menselijk contact, ook al is dat dan een schijncontact dat van een kant komt, biedt een opening.

Hoe schrijnend het verhaal en het leed ook zijn, door de emotieloze dreun wordt een zekere afstand geschapen. Alle zielig­heid is weg door een absoluut gebrek aan sentimentaliteit. Dus mag je lachen.

De andere eenakter van Fo: Open huwelijk wordt gespeeld door Lilian van de Berg en Donat Ontskul. Zij spelen naturel en stellen de huwelijksmoraal van de jaren zestig/zeventig aan de kaak. De tijd waarin vrijheid, ook binnen het huwelijk, gepredikt werd en waarin alles mocht. Fo stelt dan ook terecht dat zo'n hu­welijk alleen open is aan de kant van de man; wanneer de vrouw haar kant opent gaat het tochten. In de functie van vertellers die flashbacks laten zien, beschrij­ven Van den Berg en Ontskul hun huwelijk. Waarom het niet goed ging en hoe vooral de dub­bele moraal die hele openheid tot een wassen neus maakte. Ook dit stuk is een geestige aan­klacht. Lilian van den Berg en Donat Ontskul - langzamerhand zo'n beetje de huisacteurs van Het Hof - zijn lekker op elkaar ingespeeld. Ze voegen zich met een soort vanzelfsprekende le­nigheid naar de tekst en naar el­kaar. Regietrucs zijn niet nodig, ze kunnen het heel goed samen af.

Kortom, Theater het Hof staat deze maand weer met een prima avond op de planken. Opnieuw met toegankelijke stukken die je, ondanks hun treurigheid, een goed, ja zelfs blij gevoel geven. Want Fo weet zware onderwer­pen met laconieke humor aan te pakken. Een methode die de the­ma's niet ondermijnt, maar eer­der versterkt.

 

 

 

recensie: De Arnhemsche Courant.

Fo met temperament

bij Het Hof

Door RIJK VAN ROTTERDAM

 

In de eenakter 'Open huwelijk' van Dario Fo maakt de echtge­noot een denigrerende opmer­king over mannen die sympathi­seren met het feminisme. Het is een subtiel vleugje zelfspot van Fo, die haarscherp het zich in ha­nige repressie uitende minder­waardigheidscomplex van ma­cho's weet te karikaturiseren. Ook, bijvoorbeeld, in zijn mono­loog 'Een vrouw alleen'.

De genoemde toneelteksten, die een kleine twintig jaar geleden voor het eerst in Nederland wer­den gespeeld, zijn opnieuw in scène door en in het Arnhemse Theater Het Hof. In de regie van Joop van der Linden is achter­eenvolgens gedurfde stilering en prettig branietoneel te zien. Gedurfd is de toonzetting van de monoloog 'Een vrouw al­leen'. Speelster Margreet Luit­wieler raffelt als geknechte echt­genote vanaf een balkonnetje haar klaagzang aan een buur­vrouw af alsof het dagelijkse routine is. De toon is die van een figuurlijk en letterlijk murw ge­slagen iemand, die zelf geen boodschap meer heeft aan haar leed. Ze heeft tenminste een ijs­kast die ronde ijsballetjes maakt en ze durft maar mooi haar in­wonende gehandicapte en sek­sueel gefrustreerde zwager af te bekken. Ooit proefde ze aan de ware liefde, maar eigenlijk wist ze meteen al dat die verboden vrucht haar op zou breken.

Als Luitwieler haar monotone voordracht inzet, is even een fnuikende kunstgreep van de re­gie te vrezen. Al gauw blijkt evenwel de truc te werken, ze­ker ook door het geconcentreer­de stijlvaste spel van Luitwieler. De vreselijkste ontboezemin­gen van de vrouw krijgen de im­pact van uit wanhoop geboren humor.

De beeldende taal werkt recht­streeks op de lachspieren, ter­wijl de tragiek als aanklacht blijft gelden.

Met zwier spelen Lilian van den Berg en Donat Ontskul de eenak­ter 'Open huwelijk'. Ook hier valt er niets verkeerd te begrij­pen van het machtsspel tussen een man en een vrouw, het in ei­gen voordeel manipuleren van nobele idealen en de kleinzielig­heid van superioriteitswaan. De man heeft de mond vol over vrije liefde die ver boven buiten­echtelijke bedpret uitgaat, als er binnen het huwelijk maar we­derzijds respect bestaat. Van zijn kant bestaat dat respect uit recht lullen wat krom is, in de dubbele betekenis. Wat zo ver gaat, dat zijn vrouw wel een pi­stool aan haar hoofd mag zetten als er eerst maar over wordt ge­praat. Maar zodra zij in de liefde voor een ander zijn gelijk er­kent, raakt hij ten einde raad. Ook dit juweeltje van Fo krijgt een kostelijk komisch effect mee. In dit geval dankzij het hoge tempo, de flexibiliteit in het acteren en onbevangen tem­perament. De Italiaanse mees­ter van de komedie komt volop tot zijn recht bij Het Hof.